Het is vandaag zeventig jaar geleden dat de watersnoodramp plaatsvond. Het is de grootste Nederlandse natuurramp van de eeuw. Dorpen in onze regio beleefden eveneens angstvallige momenten.
Het waren verschillende factoren die hebben toegeleid naar de ramp van 1953. Op 31 januari nadert een zware storm vanuit het noordwesten naar Nederland. De stormachtige wind stuwt het water naar de Nederlandse kust. Die nacht is het niet alleen vloed, maar ook springtij, waardoor het waterniveau extreem hoog komt te staan.
Tussen vier en zes uur die nacht bezwijken op veel plekken de dijken. Dit gebeurt (met name) in Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant. Het is de grootste natuurramp die Nederland in eeuwen heeft meegemaakt. Gedurende de ramp komen in totaal 1.836 mensen in Nederland te overlijden. Ook tienduizenden dieren verdrinken, en dorpen en steden zijn verwoest. In omliggende landen vallen eveneens honderden slachtoffers.
Zuid-Holland blijft grote ramp bespaard
Ook in onze eigen regio wordt er die nacht met man en macht gewerkt om dijkdoorbraken te voorkomen. De urenlange regenval, druk van het hoge water en de stroming hebben de dijken verzwakt. Op meerdere plekken komt het water al over de dijken heen en zijn mensen druk bezig om dit tegen te gaan.
De inzet is hoog. Als de dijken ten noorden van de Hollandsche IJssel het zouden begeven, zouden de gevolgen gigantisch zijn. Het gebied van de Zuidplaspolder is het laagste deel van Nederland. Die nacht stond het zeeniveau bijna vier meter boven het N.A.P., terwijl het laagste punt (in Nieuwerkerk aan den IJssel) 6,76 meter onder N.A.P. is gelegen. Daarnaast zou bij een dijkdoorbraak het land tot aan Leiden onder water komen te liggen. Het is ook niet voor niks dat in 1574 de dijken langs de Hollandsche IJssel werden doorgestoken om het belegerde Leiden te kunnen ontzetten.
Het noodlot lijkt rond half zes toe te slaan als in Nieuwerkerk aan den IJssel de dijk het begint te bezwijken. Er is een gat ontstaan van 15 meter breed en het water begint de polders in te stromen. Burgemeester Vogelaar vorderde de achttien meter lange schuit genaamd ‘de Twee Gebroeders’. Schipper Evegroen gebruikte zijn stuurmanskunsten om het schip in het gat te varen en deze zo te dichten. Daarna werden er zandzakken geplaatst in een poging om het gat dicht te houden.
Het bleef spannend tot rond half zeven plots het waterpeil in de rivier zakte. Een dijk bleek te zijn doorgebroken aan de overkant van water, bij Ouderkerk aan den IJssel. Twee bewoners komen daar te verdrinken. Uiteindelijk weet men daar ’s middags ook het gat te dichten door een soortgelijke operatie als in Nieuwerkerk. Twee boten werden voor het gat geplaatst, waarna met zandzakken (en wat maar voorhanden was) een nieuwe damwand kon worden gemaakt. Ondanks dat Ouderkerk en het omliggende gebied getroffen werden door die dijkdoorbraak, zorgde het ervoor dat een groot deel van Zuid-Holland een ramp bespaard is gebleven. Ook Krimpen aan den IJssel werd die nacht getroffen. De Stormpolder liep onder en vier personen konden niet aan het water ontsnappen.
Deltawerken
De watersnoodramp van 1953 was de directe aanleiding voor investeringen en maatregelen die het land moeten beschermen van het hoogwater vanuit zee. Nog binnen een jaar wordt begonnen met de bouw van de Deltawerken, een uniek bouwproject en van ongekende grootte. De allereerste wordt gebouwd tussen Capelle- en Krimpen aan den IJssel: De Hollandsche IJsselkering. Deze was klaar in 1958, dit jaar dus 65 jaar geleden. Na ongeveer een halve eeuw waren alle Deltawerken (vijf stormvloedkeringen, twee sluizen en zes dammen) af.
Herinneren en herdenken
De watersnoodramp wordt nog altijd herdacht. Ook in onze regio wordt op meerdere plekken stilgestaan bij de gebeurtenissen van die nacht en dag. In Capelle aan den IJssel leggen leerlingen in bijzijn van burgemeester Oskam zandzakken bij het standbeeld van Johan van Veen, de ‘vader’ van de Deltawerken. In Krimpen aan den IJssel leggen de dijkgraaf en burgemeester Martijn Vroom samen bloemen bij het Monument 1953 in de Stormpoldervloedbos.
Tentoonstelling in Streekmuseum Krimpenerwaard
Mensen die meer willen weten over de watersnoodramp kunnen de tentoonstelling Crimpenre waard; in de greep van het water bezoeken in Streekmuseum Krimpenerwaard in Krimpen aan den IJssel.
De tentoonstelling is ingericht ter gelegenheid van de watersnoodramp zeventig jaar geleden en het 750-jarig bestaan van het hoogheemraadschap. Aan de hand van bijzondere objecten, foto’s en bruiklenen wordt onze moeilijke relatie met het water over de jaren heen weergegeven.
[…] Een mooi stuk op Zuidplas Vandaag is het lezen waard. Je kunt het hier vinden. […]